Expertmeeting ‘Gezondheid’. 3 deskundigen spreken zich uit: pas op, denk goed na

Op 10 februari jl. heeft een expertmeeting plaatsgevonden met drie experts. Twee heren van een GGD en een deskundige vanuit de MER-organisatie. Onderstaand de opmerkelijkheden van deze avond. Met dank aan twee toegewijde deelnemers aan deze sessie, die het voor ons Actiecomité op een rijtje hebben gezet. Onderstaand hun weergave.

De expertmeeting gezondheid, onze impressie

De experts benadrukken dat de plaatsing van windturbines een politieke afweging is, waarbij overlast, opbrengst, landschap, natuur, recreatie, gezondheid, en leefbaarheid allemaal factoren zijn die in een passende evenwichtigheid meegewogen moeten worden.

Laagfrequent geluid wordt onderscheiden van ‘gewoon geluid’. Laagfrequent gaat overal omheen en doorheen, dus geluidsisolatie van woningen heeft geen zin. Hoge windmolens hebben meer laagfrequent geluid.

Slaapverstoring is duidelijk aangetoond in onderzoeken, stellen zij. Verder worden bloeddruk en hartklachten genoemd. Wel geven zij aan dat er ook wel onderzoeken te vinden zijn die geen ziektes aantonen.

De deskundigen noemen de gehanteerde geluidsnorm in ‘Lden’ (een maat om omgevingslawaai in uit te drukken) niet helemaal passend. Zij merken op dat Nederland als enige land de WHO-norm van 45 dB heeft veranderd in 47 dB. (Dit maakt veel verschil, want het is een logaritmische schaal, 3 dB meer is al twee keer zo hard). De norm is een jaargemiddelde. Inderdaad bevestigen zij dat als het even wat rustiger is geweest, de volgende dagen de geluidsoverlast flink boven de norm mag zijn. Het goed ‘monitoren’ van de geluidsoverlast was niet echt iets waar je altijd op kunt rekenen, en als het eenmaal zover is dat dat nodig is, ben je al te laat, vertelde een deskundige.

Gezegd werd dat het geluid van de gondel (waar de wieken aan vastzitten) van de turbine te vergelijken is met het geluid van een vrachtwagen die langs je huis davert. Dat op 100+ meter hoogte, in een stil landschap. En 24 uur per dag.

Daarnaast wordt gesproken over het zogenaamde ‘zoeven en zwiepen’. Dat begrip kenden we nog niet. Het geluid van de wieken. De deskundigen geven aan dat de overlast ook op een afstand die verder ligt dan de norm, aanwezig is. Voor dit zwiepende geluid helpt het wel om ‘s nachts de ramen te sluiten. Voor het laagfrequente geluid maakt dat jammer genoeg niets uit, dat is een lage bromtoon in het hele huis. Dag en nacht.

Een deskundige vertelt dat het voor de beleving van het geluid door een persoon, veel uitmaakt ‘hoe die er in zit’. Als je overvallen wordt, als er niet naar je wordt geluisterd, als anderen er veel aan verdienen en jij de overlast hebt, als je het een slecht idee vindt, als je het doodzonde vindt dat het landschap verwoest is, in al die gevallen zul je je meer storen aan het lawaai. Een aansporing voor de gemeente om transparant te zijn, en omwonenden in een eerlijke dialoog te betrekken.

De deskundigen geven aan dat het geluid van de turbines langs snelwegen veel minder opvalt, omdat het mengt met het al aanwezige geluid van het verkeer. Snelwegen of andere lawaaiige plekken zijn voor wat betreft de overlast/gezondheid daarom beter geschikt.

Het 24/7 karakter van het turbinegeluid maakt het anders dan bijvoorbeeld wonen bij een spoorweg. Af en toe komt er een trein langs, en er kan nog een trein komen. De turbines gaan dag en nacht door. Je kunt je er niet aan onttrekken.

Als het over de afstand tot bebouwing gaat, halen de deskundigen dr. ir. Jan de Laat aan. Deze klinisch fysicus van het LUMC publiceert een grondig onderzoek. Hij adviseert om als afstandsnorm tot bebouwing 10 keer de tiphoogte te hanteren. Voor wat betreft de huidige turbines. Het onderzoek komt binnenkort uit. Gevraagd naar een voor de gezondheid redelijke afstand, antwoordde een deskundige, ‘tja, minimaal 1 kilometer aanhouden’. Maar dat hangt ook af van de hoogte van de turbine. Ook gaf hij aan dat het voor de gemeente een overweging is om het voorzorgsbeginsel te hanteren. Er heerst immers sterke twijfel of het geluid echt wel zo onschadelijk is als wordt voorgespiegeld. Dan moet je als Overheid je burgers tegen dit risico beschermen.

De heren benadrukten dat een MER (milieu effect rapportage) een goed idee is. Ze gaven aan dat je dit moet doen voordat je met de plaatsing bezig gaat. En niet achteraf, om nog even de inmiddels geplaatste turbines te legitimeren met een nep MER-rapportage, gaf de deskundige van het MER aan. (En dat het dan tegenvalt, nooit zo bedoeld is, etc.). We meenden te verstaan dat veel RES-regio’s dit wel deden, maar de Achterhoek niet.

Verder wordt krachtig benadrukt dat je eerst goed moet nadenken waar je windmolens neer zet. Want het is de bedoeling dat je van tevoren maatregelen bedenkt die je neemt als er onverwacht toch teveel overlast is. En dan moet je die maatregelen wel uitvoeren, en bijvoorbeeld de hele boel stilzetten. Dat is dan niet goed voor het rendement.

Ook werd verteld dat een gemeente haar eigen (afstands)normen mag stellen. Normen die zwaarder zijn dan het lage, wettelijke minimum. Dus een gemeente heeft zeker de vrijheid om een voor de gezondheid verantwoorde afstand te hanteren. ‘Dit moet dan wel onderbouwd worden’, merkte één van de deskundigen daarbij op.

Wat we jammer vonden

Het is jammer dat de heren de meer recente ervaringen met windturbines niet meegenomen hebben in hun beschouwing. Nog maar zeer recent staan er hoge windturbines op land. De ervaringen zijn zonder meer schokkend. De overlast werd veel te rooskleurig voorgesteld en ingeschat. Halve buurten verhuizen. Lokale politici geven ruiterlijk toe dat ze het verkeerd hebben aangepakt. En vooral de echte verhalen van de mensen die het werkelijk meemaken, of meegemaakt hebben. Interviews met deze mensen zijn te lezen op deze website. Hoe kijken de deskundigen van de expertmeeting naar de recente ervaringen? Menen zij ook dat de overlast, en (gezondheids)klachten bij nader inzien toch onderschat zijn? Dat we dachten dat het wel mee zou vallen? Dat de zaken door de leveranciers te rooskleurig zijn voorgesteld?

Afbeelding: pexels