De Kwestie: windturbines komen er, gemeenteraad buitenspel, draagvlak niet relevant

Op 18 mei 2020 hebben alle politieke bestuurders van Bronckhorst een brief van ons ontvangen. Weliswaar is de besluitvorming over de 12 mega windturbines met twee jaar uitgesteld, maar zoals gemeld door Groen Links: ‘we geven in juni 2020 aan hoeveel we op gaan wekken als gemeente, en daar zitten die windmolens gewoon in, hoor. Dus ze gaan door, de provincie zal ons daaraan houden. Draagvlak of jullie Actiecomité, het doet er gewoon niet toe’. Onderstaand onze brief.

Zelhem, 18 mei 2020

Geachte heer, mevrouw,

In deze brief gericht aan alle politieke bestuurders van de gemeente Bronckhorst, vragen we aandacht voor vier kwesties, inzake de ‘Verrijkte Routekaart Bronckhorst Energieneutraal 2030’, hierna te noemen ‘Routekaart’.

Het gaat over mega windturbines in onze gemeente. En vooral over zorgvuldigheid, eerlijkheid en transparantie. Dan bedoelen we het gebrek daaraan.

Achtergrond
Op 31 oktober 2019 is door de Raad de Routekaart vastgesteld, met uitzondering van de plaatsing van 12 mega windturbines. Besluitvorming over de plaatsing van deze turbines is twee jaar uitgesteld. Met als redenen:

Steeds meer ervaringsgegevens, ook uit andere landen, beschrijven de aanzienlijke gezondheidseffecten op omwonenden, zeker bij extreem grote turbines.
De afstandsnormen van mega turbines tot woonhuizen verschillen aanzienlijk per land. Nederland is met haar 400 meter een lage uitzondering, vergeleken met de haar omringende landen, waarbij de afstand varieert van 1.000 tot 2.500 meter. En in Denemarken, gidsland, mogen deze mega turbines niet eens meer op land gebouwd worden. Dit verdient nadere aandacht, is besloten.
Het RIVM zal in 2020 komen met een aangepaste afstandsnorm, werd gesteld. We wachten af hoe deze nieuwe afstandsnorm er uitziet, en hoe deze zich laat vertalen naar de inpasbaarheid van windturbines in ons landschap.
De enorme dynamiek in de duurzaamheidsbranche. Van nieuwe inzichten op het gebied van biomassa, tot gezondheidsonderzoeken, van waterstof tot aardgaskwesties. Ook de landelijke politiek, van Wiebes tot Plasterk, krijgt een genuanceerd beeld op mega windturbines. Dit soort dingen alleen op zee.
En zeker ook: de bewoners die er straks echt mee te maken krijgen, zijn niet gehoord. Vanwege het geheim houden van de mogelijke locaties voor windparken. Het uitlekken van de plannen, in een eindstadium, heeft geleid tot veel commotie onder de bevolking, met protesten en drie actiecomités tot gevolg.

Wel is besloten om nu volop in te zetten op het plukken van ‘laaghangend fruit’. Besparingen, woningisolatie, zonnepanelen op (asbest)daken, etc.

Waar staan we, en wat gebeurt er, een half jaar later?

Kwestie 1: de ambtelijke nota’s

In april heeft ons actiecomité van een gemeenteambtenaar twee documenten ontvangen, ter kennisname. Het betreft:

‘Visual – Positionering RES Achterhoek’, en
‘Actieve informatievoorziening – Concept Regionale Energiestrategie 21 april 2020’.

Hierin valt het volgende op:

Er wordt gesproken over ‘afstemming met inwoners’, en het ‘betrekken van inwoners’.

Men weigert echter openheid te geven over de planologische inpasbaarheid. Zeker wanneer de nieuwe RIVM-norm gehanteerd wordt ten opzichte van woningen en gevoelige functies, kunnen op de kaart cirkels worden getekend, om mogelijke geschikte locaties te duiden in Bronckhorst. Dan ontstaat er voor een ieder duidelijkheid, en kan men eerlijk met de omwonenden in gesprek gaan. Waarom gebeurt dit niet?

In ‘2025: Vergunningen wind- en zonneparken…’

Naar onze informatie loopt dit nu (2020) al. Dat is bijzonder …

In het document worden ‘Pijlers’ benoemd.

‘Pijler 1: Samen.

Wat betekent ‘Samen’? In onze ogen betreft dat een oprechte dialoog met omwonenden. Daar wordt echter NIET in voorzien.

Pijler 2: Zorgvuldig

Wat betekent ‘Zorgvuldig’?

In onze ogen betekent dit:

Een kloppend rekenmodel, dat openbaar wordt gemaakt
Bepalen van de planologische inpasbaarheid van windturbineparken, met in acht name van de (nieuwe) normen
Bepalen van de voorgenomen locaties
Informeren van bewoners rondom de windturbines, incl. BER (Bewoners Effect Rapportage)
Draagvlak bepalen (wat zijn de criteria?)

In dit alles wordt NIET voorzien.

Eerder werd er geschermd met het begrip ‘draagvlak’ bij de inwoners. Het woord ‘draagvlak’ komt nergens in deze stukken meer terug…
Naast een MER pleit ons actiecomité ook voor een BER (Bewoners Effect Rapportage). In een BER (door een onafhankelijke partij) wordt NIET voorzien.
‘Natuur en landschap krijgt aandacht’. Dit zijn loze woorden. Een mega windturbine mag op de grens van een natuurgebied staan, wordt gesteld. Het effect is echter tot minstens 5 km waarneembaar.
Geen woord over leefbaarheid, en gezondheid van bewoners. Wordt dit als ondergeschikt gezien?

Wat is hier aan de hand?

Geen openheid geven over het rekenmodel, zodat niet expliciet wordt gemaakt dat 12 van deze windmolens de stroom realiseren voor ca. 180.000 huishoudens? Terwijl we er nog geen 20.000 hebben?
Niet de planologische inpasbaarheid bekijken? Als je een nieuwe auto koopt, kijk je toch ook eerst of deze wel in de garage past? Of zomaar beslissen, en dan achteraf de criteria, normen en bestemmingsplannen aanpassen?
Geen voorgenomen locaties kenbaar maken. Dus geen eerlijke dialoog en afstemming met de rechtstreeks betrokkenen; de bewoners en ondernemers die zich binnen een straal van 5 tot 7 kilometer bevinden.

Ons actiecomité heeft vanaf vorig jaar maart gehamerd op:

Doorrekening: wat hebben we nodig aan energie?
Planologische inpasbaarheid
Bepalen voorgenomen locaties
Dialoog met omwonenden in een straal van 5 km (incl. maquette op schaal)
Bepalen draagvlak
Besluitvorming.

Geen van deze punten komt in de plannen terug. Onbegrijpelijk.

Samengevat:

De twee stukken ademen de sfeer van ‘top down doordrukken’. Een hard Angelsaksische stijl, terwijl een Rijnlands besturingsmodel passend zou zijn.
Er worden holle woorden gebruikt, zoals ‘afstemming’, ‘betrekken’, ‘samen’, ‘zorgvuldig’, ‘natuur’. Geef daar eens invulling aan. Wat betekent dit? Dit gebeurt nog steeds niet!
Hoe pakt dat uit, de nieuwe, door RIVM vastgestelde/vast te stellen afstandsnorm tot woonhuizen? Hoe zit dat met de planologische inpasbaarheid?
De effecten op de natuur worden totaal genegeerd (afstand van 0 meter tot een natuurgebied …).
Geen woord over leefbaarheid, en gezondheid. De bewoners en ondernemers lijken er niet toe te doen.

Kwestie 2: Weigering aansluiting op netwerk voor Zonnepanelen

Zonnepanelen op daken zijn van groot belang. Laaghangend fruit, meteen mee aan de gang gaan, volgens de gemeenteraad.

Het blijkt dat in onze gemeente een aantal eigenaren van panden hun aanvraag voor subsidie van zonnepanelen gehonoreerd heeft gekregen. Het betreft het plaatsen van enige honderden zonnepanelen op grote daken, dus zeker ook gericht op terug levering aan het net. Nu geeft de netwerkbeheerder aan ‘dat ze niet aangesloten kunnen worden, vanwege onvoldoende netwerkcapaciteit’. Dit, terwijl de subsidie voor de panelen al verstrekt is. Informeel heeft een medewerker van de netbeheerder laten doorschemeren ‘dat er inmiddels grootschalige reserveringen gedaan zijn op de netwerkcapaciteit …’.
Het blijkt nu dat alle aanvragen voor subsidies pv-panelen van enige omvang (enige honderden panelen) in 2020 direct digitaal worden afgewezen omdat er te weinig capaciteit beschikbaar is op het net voor deze initiatieven.
Dit is natuurlijk onacceptabel en werkt voor een ieder ontmoedigend. Ook gehonoreerde aanvragen in het verleden kunnen niet worden ingevuld door onvoldoende capaciteit.

Wat is hier aan de hand?

Is er echt netwerkcapaciteit voor mega windturbines gereserveerd, terwijl daar niet toe besloten is?

Wordt het plukken van laaghangend fruit gefrustreerd? Zodat we straks vaststellen dat het ‘laaghangend fruit’ toch wat tegenvalt, en windturbines daarom noodzakelijk zijn?

Om helderheid af te dwingen, hebben wij op 11 mei 2020 een WOB-verzoek ingediend. Jammer dat het zo moet …

Kwestie 3: Gesprek Groen Links

Onlangs werd ons actiecomité uitgenodigd door Groen Links, waarmee we ondertussen overleg hebben gehad.

Groen Links heeft ons meegedeeld dat ‘draagvlak’ nu geen rol meer speelt. En de gemeenteraad evenmin.

‘In juni geven we met de Achterhoekse gemeenten onze plannen door aan de provincie. De gemeente Bronckhorst zal dit doen met inbegrip van de parken voor 12 windturbines. Mocht er achteraf geen draagvlak zijn, dan is dat niet relevant. Dan dwingt de provincie het gewoon af. Jongens, de windturbines gaan gewoon door. Als de gemeente het niet doet, doet de provincie het wel!. Draagvlak, of jullie actiecomité, het doet er gewoon niet toe’. (Het confirmeren aan opwekkingsgetallen is overigens uitgesteld tot oktober).

Wat is hier aan de hand?

Het uitstel van twee jaar is een wassen neus? We geven nu aan de Provincie getallen door, inclusief de mega turbines, waar we later ‘aan gehouden worden’? Als we de gemeenteraad serieus nemen, moeten we dit natuurlijk nu niet doen!

Kwestie 4: De Grote Kwestie

Er wordt besluit genomen ZONDER dat de consequenties overzien worden. ZONDER een transparant rekenmodel. ZONDER eerst te kijken of een en ander wel inpasbaar is. ZONDER mee te delen welke locaties men op het oog heeft. ZONDER dialoog met de direct omwonenden. Dus ZONDER draagvlak. En ZONDER het laaghangend fruit te plukken. Wel mooie woorden, om er een zogenaamd ‘verantwoord procesje’ van te maken. Maar we worden er gewoon in gerommeld. Willens en wetens.

Waarom doen we dit allemaal niet?

Omdat het rekenmodel waarschijnlijk niet klopt?
Omdat de turbineparken niet planologisch inpasbaar zijn?
Omdat afstemming met omwonenden een totaal gebrek aan draagvlak op zal leveren?
Omdat de gemeenteraad dan niet lastig kan doen?

Lees nog eens: ‘Opeens stond die windmolen in de tuin’, (NRC, 14 september 2019).

Oproep aan de Politieke Partijen

Wees uiterst alert. Weliswaar is in de raadsvergadering d.d. 31 oktober 2019 besloten dat besluitvorming over windturbineparken met twee jaar wordt opgeschort, echter GL weet ons te melden dat dit irrelevant is. ‘Zowel de opinie van de bewoners als van de gemeenteraad zijn niet van belang’(sic).

Groen Links: ‘De gemeente Bronckhorst zal kengetallen afgeven voor de toekomstige opwekking, waar de windturbineparken deel van uitmaken. Wat de gemeentepolitiek verder vindt, of hoe de bewoners er over denken, is niet relevant. Draagvlak is niet interessant. De provincie zal het gewoon afdwingen. Ze komen er! ZE KOMEN ER!’.

Ons standpunt

Ons actiecomité is voorstander van een zorgvuldig, eerlijk, transparant, en democratisch proces. In oprechte dialoog met betrokkenen, en gebaseerd op voldoende draagvlak.

Dit betekent:

Transparante berekening: wat hebben we nodig aan energie?

Wanneer wordt de ‘nulmeting energieopwekking en energiebesparing’ afgerond en gecommuniceerd?

Transparantie over de planologische inpasbaarheid windturbineparken, met in acht name van de normen
Maken van een routekaart, waarin transparant vastgelegd wordt waar wanneer welke extra capaciteit beschikbaar is op het net. En hoe de verdeling/toedeling van die extra capaciteit plaats vindt. Bijvoorbeeld voor particulieren woonhuizen, voor bedrijven, voor grootschalige zonneparken en voor windturbines.
Bepalen voorgenomen locaties. En communiceer dit, wees transparant!
Informeren van bewoners incl. BER (Bewoners Effect Rapportage) en visualisatie.
Draagvlak bepalen (wat zijn de criteria hiervoor?)

Wij hopen dat u hier als politiek bestuurder aandacht voor heeft.

Voor zorgvuldigheid, transparantie en eerlijkheid.

Wie kan daar nu tegen zijn …?

Met vriendelijke groet,

Actiecomité Op en Um ’t Hengelse Zand – Bronckhorst duurzaam en leefbaar

Marjan Heinemans
Rik Hulsman
Herman Koster
Henk Mentink

Bijlage: Wob-verzoek, 11 mei 2020